Na czym polega nadczynność tarczycy?

Nadczynność tarczycy jest schorzeniem polegającym na tym, że tarczyca wytwarza za dużo hormonów w stosunku do potrzeb organizmu.

Tarczyca wytwarza trójjodotyroninę ( T3) i tyroksynę ( T4 ) – hormony regulujące funkcje organizmu, w tym metabolizm, pracę serca , pracę innych gruczołów dokrewnych w tym jajników.

Praca tarczycy jest stymulowana przez podwzgórze i przysadkę za pośrednictwem hormonu tyreotropowego – TSH. Przy prawidłowo funkcjonującym sprzężeniu zwrotnym wzrost poziomu hormonów tarczycy działa hamująco na wydzielanie hormonu tyreotropowego TSH i odwrotnie.

Pewne stany chorobowe powodują zakłócenie tej równowagi i niekontrolowaną nadprodukcję hormonów tarczycy, kiedy niski poziom TSH nie wpływa na obniżenie produkcji hormonów tarczycy T3 i T4.

Jakie stany powodują nadczynność tarczycy?

Najczęstszymi stanami chorobowymi powodującymi nadczynność tarczycy są:

– choroba Gravesa –Basedowa. Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której autoantygenem jest receptor TSH. Powstają w organizmie przeciwciała, które stymulują receptory dla TSH znajdujące się w tarczycy i powodują nadmierną produkcję hormonów tarczycy.

– guzki tarczycy – w postaci wola guzkowego nadczynnego lub autonomicznego guza tarczycy produkującego hormony tarczycy w nadmiarze i nie reagujące za sprzężenie zwrotne.

– zapalenie tarczycy np. stymulowane infekcją wirusową lub poporodowe zapalenie tarczycy.

Kto najczęściej choruje na nadczynność tarczycy?

Najczęściej na nadczynność tarczycy chorują kobiety w przedziale wiekowym 20-40 r. życia.

Jak się objawia nadczynność tarczycy?

Wczesne stadia choroby mogą przebiegać w sposób niezauważony, stopniowo objawy nasilają się w postaci:
– nerwowości , rozdrażnienia
– drżenia rąk
– spadku wagi ciała,
– nadmiernej potliwości
– wypadania włosów
– przyspieszonej czynności serca, zaburzeń rytmu serca
– objawów ocznych – wytrzeszczu , zaburzeń widzenia
– zaburzeń miesiączkowania
– biegunek

Na czym polega diagnostyka nadczynności tarczycy?

Diagnostyka nadczynności tarczycy polega na stwierdzeniu obniżonego poziomu TSH w surowicy krwi przy podwyższonym poziomi fT4 i/lub fT3 (czyli wolnych hormonów tarczycy w surowicy).

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowych poziomów hormonów tarczycy w surowicy krwi należy wykonać USG tarczycy oraz oznaczyć poziom przeciwciał przeciwtarczycowych.
Obecność przeciwciał przeciwtarczycowych a zwłaszcza przeciwciał przeciwko receptorowi TSH wskazuje na chorobę Gravesa-Basedowa

USG tarczycy umożliwia wykrycie guzków tarczycy.

W przypadku stwierdzenia zmian guzowatych tarczycy należy dodatkowo wykonać biopsję cienkoigłową tarczycy ( BAC ) aby określić charakter zmian guzowatych a przede wszystkim wykluczyć raka tarczycy.

Jak przebiega leczenie nadczynności tarczycy?

W pierwszym etapie leczenie rozpoczyna się najczęściej od farmakoterapii, czyli leków tyreostatycznych – tiamazolu lub propylotiouracylu. Tyreostayki hamują produkcję hormonów tarczycy. Każdorazowo lekarz musi ustalić właściwą dawkę leku.

W kolejnym etapie w zależności od potrzeb można rozważyć leczenie operacyjne lub leczenie jodem promieniotwórczym ( 131 I ).

Leczenie operacyjne zaleca się chorym z guzkami tarczycy, szczególnie w przypadku raka tarczycy oraz u chorych z dużym wolem uciskającym tchawicę. Po operacji usunięcia tarczycy często rozwija się niedoczynność tarczycy, która wymaga leczenia hormonami tarczycy. Do powikłań leczenia operacyjnego zalicza się niedoczynność przytarczyc oraz uszkodzenie nerwów krtaniowych.

Leczenie jodem promieniotwórczym ( 131 I) podanym w postaci doustnej powoduje powolne u stopniowe niszczenie miąższu tarczycy przez wychwytywany przez nią jod promieniotwórczy w wyniku czego rozwija się stopniowo niedoczynność tarczycy.
Kobiety leczone jodem promieniotwórczym nie powinny zachodzić w ciążę co najmniej przez 6 miesięcy po podaniu jodu.

Nieleczona nadczynność tarczycy jest stanem niekorzystnym dla organizmu i może przyjąć formę przełomu tarczycowego, który stanowi stan zagrożenia życia.

Nadczynność tarczycy może powodować niebezpieczne zaburzenia rytmu serca , migotania przedsionków i niewydolność serca. W tym przypadku wymaga to włączenia leków z grupy beta-blokerów np. propranololu aby zwolnić akcję serca.

Szczególnie niebezpieczna jest nadczynność tarczycy dla kobiet ciężarnych. Jet to stan niebezpieczny zarówno dla matki jak i rozwijającego się płodu i może prowadzić nawet do przełomu tarczycowego.

Kiedy diagnostyka ewentualnej nadczynności tarczycy jest szczególnie ważna?

Dlatego tak ważna jest kontrola tarczycy przed planowanym zajściem w ciąże, szczególnie że leki przeciwtarczycowe są preparatami o dużej toksyczności , mogą wywoływać agranulocytozę ( spadek liczny białych ciałek we krwi) oraz nie są obojętne dla rozwijającego się płodu.

W związku z tym nie zaleca się zachodzenia w ciążę przed zakończeniem leczenia nadczynności tarczycy.