Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych

Może występować w skórze ale może rozwijać się w obrębie błon śluzowych , paznokci a nawet w gałce ocznej.

Największa zachorowalność na czerniaka złośliwego występuje w Australii , w Polsce jednak odnotowuje się rosnącą zachorowalność i umieralność na ten nowotwór.

Przyczyny rozwoju czerniaka nie są jednoznacznie ustalone, jednak zwraca się uwagę na czynniki genetyczne ( rodzinne obciążenie tym nowotworem), jak również czynniki środowiskowe, czyli modę na opalanie oraz korzystanie z solariów.

Szczególnie narażone są osoby posiadające znamiona barwnikowe, osoby o jasnej skórze, rude posiadające piegi.

Czynnikami ryzyka są częste ekspozycje na słońce oraz promieniowanie UV (solaria), skłonność do poparzeń słonecznych, leczenie immunosupresyjne.

Wygląd czerniaka:

– kształt asymetryczny
– nierówny rozkład barwy
– nierówne brzegi
– pogrubienie zmiany
– swędzenie

Jak może wyglądać czerniak w postaci wczesnej i zaawansowanej?

W postaci wczesnej czerniaka zmiany mogą być bardzo dyskretne, płaskie zwracają uwagę szczególnie nierówne brzegi zmiany  i nierówne wybarwienie.

W przypadkach zmian zaawansowanych są one wyniosłe,  może dochodzić do owrzodzenia zmiany i krwawienia z niej.

Pierwszym objawem czerniaka może być powiększenie węzłów chłonnych w obszarze, gdzie rozwija się zmiana.

W większości przypadków czerniak szerzy się powierzchownie (60 % – 70%) może przybierać również postać guzkową (10% – 30%). Czerniak może wystąpić również na dłoniach i podeszwach stóp – czerniak akralny oraz pod paznokciami – czerniak podpaznokciowy.

Czerniak może rozwinąć się również w obrębie błon śluzowych np. jamy ustnej, sromu oraz gałki ocznej.

Sporadycznie ok. 2% przypadków czerniak może być bezbarwnikowy i rozwija się jako powiększająca się nierówna czerwona grudka.

Dermatoskopia jest podstawowym badaniem umożliwiającym rozpoznanie czerniaka

W postaci wczesnej czerniaka zmiany mogą być bardzo dyskretne, płaskie zwracają uwagę szczególnie nierówne brzegi zmiany  i nierówne wybarwienie.

W przypadkach zmian zaawansowanych są one wyniosłe,  może dochodzić do owrzodzenia zmiany i krwawienia z niej.

Badanie dermatoskopowe polega na oglądaniu zmian skórnych urządzeniem z powiększeniem najczęściej 10 krotnym, z wbudowanym źródłem światła, co umożliwia uwidocznienie głębszych warstw oglądanej zmiany.

Dermatoskopia pozwala zróżnicować zmiany barwnikowe od nie barwnikowych, zmiany złośliwe od łagodnych.

Profilaktyczne badanie dermatoskopowe wszystkich znamion powinno się wykonywać przynajmniej raz w roku.

Jak wygląda leczenie czerniaka?

Leczenie czerniaka polega na jak najwcześniejszym rozpoznaniu i radykalnym wycięciu zmiany z odpowiednim marginesem zdrowej tkanki.

Wyciętą zmianę należy przesłać do badania histopatologicznego. W przypadku potwierdzenia zmiany złośliwej – czerniaka należy wykonać również biopsję tzw. węzła wartowniczego, czyli węzła charakterystycznego dla danej okolicy ciała, w obrębie której rozwinął się czerniak.

W przypadku radykalnego wycięcia zmiany w obrębie zdrowych tkanek i braku zmian w węzłach chłonnych dalsze postępowanie polega tylko na obserwacji Pacjenta i wykonywaniu badań kontrolnych.

W przypadku czerniaka zaawansowanego i rozsianego leczenie musi obejmować chemioterapię i immunoterapię, spada również radykalnie szansa na trwałe wyleczenia.

Dlatego tak ważna jest profilaktyka i wczesna diagnostyka, która umożliwia nie tylko skuteczne i pełne wyleczenia, a także postępowanie minimalnie inwazyjne, które ogranicza się do wycięcia zmiany w obrębie zdrowej tkanki.

Po usunięciu zmiany należy przestrzegać regularnych badań kontrolnych obejmujących RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, kontrolę regionalnych węzłów chłonnych.

Aby uniknąć zachorowania na czerniaka szczególnie przez osoby posiadające liczne znamiona barwnikowe i osoby obciążone genetycznie czerniakiem, należy unikać ekspozycji na słońce, używać kremów z filtrami o wysokich numerach np. 50 , małe dzieci nie powinny być wystawiane na intensywne promieniowanie słoneczne.

Szczególną uwagę należy zwrócić w przypadku przyjmowania leków, które działają fotouczulająco. Ekspozycja na słońce lub korzystanie z solariów w przypadku ich stosowania mogą wywołać bardzo niebezpieczne poparzenia.